Bijna 45 jaar geleden is Victor Jara vermoord. Jara was een bekende Chileense zanger, liedjesschrijver en politiek activist. Enkele dagen geleden zijn alsnog negen daders veroordeeld.
Gemarteld en vermoord
Victor Jara (1932-1973) werd vermoord op 16 september 1973. Op 11 september 1973 vond er een staatsgreep plaats in Chili en de socialistische regering van Allende, werd bruut ten val gebracht door generaal Augusto Pinochet. Vele aanhangers van Allende, waaronder Víctor Jara, werden gearresteerd en gemarteld. De militairen verbrijzelden Jara’s vingers, zodat hij nooit meer gitaar kon spelen. Daarna werd hij geëxecuteerd. In zijn lichaam werden 44 kogels gevonden. Jarenlang kon er niet openlijk over Jara worden gesproken en was het gevaarlijk om naar zijn muziek te luisteren. Sinds 2004 mag dat weer. Het Chili Stadion waarin hij werd vastgezet, is nu naar hem vernoemd.
Wie was Victor Jara?
Jara was een Chileense theatermaker, zanger en politiek activist. Hij kwam uit een arm boerengezin en was de zoon van een landarbeider., een alcoholist die later zijn gezin in de steek liet. Hij werd opgevoed door zijn moeder. Zij trad regelmatig op als op als volkszangeres. Later vertrok moeder Amanda met haar kinderen naar Santiago. Het gezin kwam terecht in een krottenwijk. Zijn moeder overleed plotseling toen Victor 7 jaar oud was. Victor belandde opeen priesteropleiding en later in militaire dienst sloot hij zich aan bij een universiteitskoor.
Strijd tegen ongelijkheid
Veel van zijn toneelstukken, teksten en muziek vaak over de sociale ongelijkheid. Niet zo gek als je weet waar hij vandaan komt. Hij was lid van de Communistische Partij die later eind jaren ’60 met andere linkse partijen de Unidad Popular vormde. Onder leiding van Salvador Allende won de Unidad Popular de presidentsverkiezingen van 1970, waardoor er een heuse volksregering aan de macht kwam. Jara was fervent aanhanger van Allende. Hij werd een van de belangrijkste culturele boegbeelden van de Unidad Popular.
Nueva Cancion Chilena
Jara speelde hij een zeer belangrijke rol in La Nueva Cancion Chilena. Deze groep werd in de jaren 60 en vroege jaren 70 de muzikale stem van de sociaal-politieke beweging. In dit Nieuwe Chileense Lied smolten volksmuziek en politiek geëngageerde teksten over armoede, uitbuiting en een rechtvaardiger wereld, samen. Deze beweging ontstond in de ‘Peña de los Parra’, een podium en ontmoetingsplek in Santiago. Dit podium was opgericht door de kinderen van Violeta Parra, de moeder van het Chileense lied en zijn idool.
Muziek en tekst
Jara bekritiseerde met liederen de Chileense bourgeoisie en verzette hij zich tegen de Vietnamoorlog. Veel van zijn teksten gaan over eenvoudige mensen die hij toevallig ontmoette en over de strijd tegen onrecht. Maar ook de liefde was een van zijn favoriete onderwerpen. Zo gaat het nummer Te recuerdo Amanda gaat over een vrouw die verliefd is op Manuel en hem elke dag eventjes ontmoet tijdens de korte schafttijd bij de poort van de fabriek.Niet toevallig heeft Jara gekozen voor de namen. Dit zijn de namen van zijn ouders.
Venceremos
In het nummer Plegaria a un labrador (Een gebed voor een arbeider) laat hij duidelijk zien wat zijn idealen zijn. Hij bewerkte bovendien het campagnelied voor Allendes verkiezing in 1970 Venceremos (Wij zullen overwinnen) dat werd geschreven door Claudio Iturra en Sergio Ortega. Jara herschreef de tekst voor de verkiezingscampagne van Allende.
De mare gaat dat Jara vlak voor zijn dood en vreselijke foltering waarbij zijn vingers werden gebroken, op de grond ligt voor de voeten van de militairen. “Probeer nu nog maar eens gitaar te spelen!”, lachen de militairen. De nog steeds strijdbare Jara begint te zingen:
Venceremos, venceremos!
Lees ook het bericht over het muzikaal eerbetoon aan Martin Luther King.
Bronnen: NOS, Nummer van de Dag, Volkskrant, Wikipedia